به دلیل توسعه و افزایش زمین ها ی شور و کاهش زمین های کشاورزی مطلوب برای کاشت، شناسایی گیاهان دارویی مقاوم به شوری اهمیت زیادی دارد. به همین منظور آزمایشی برای شناسایی اکوتیپ های پایدار رازیانه در سه سطح تنش شوری طی سال های 94-1393 در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند انجام گردید. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با دو فاکتور A (اکوتیپ های سردشت، سقز، کرمان، تبریز، سبزوار، روم، خوسف، بجنورد، مشهد و شبستر) و فاکتور B (سه سطح شوری سه، شش و نه دسی زیمنس بر متر از نمک Nacl) با سه تکرار انجام شد. نتایج نشان داد که در تنش سه 72 درصد، در تنش شش 1/69 درصد، در تنش نه 2/65 درصد و در تمام سطوح تنش 2/65 درصد از کل تنوع موجود در داده ها با نمودار بای پلات ژنوتیپ×صفت توجیه شد. بیشترین تنوع توجیه شده با نمودار چند ضلعی ژنوتیپ×صفت در تنش سه ناشی از آسکوربات پراکسیداز، کلروفیل a و کلروفیل کل، در تنش شش ناشی از سوپراکسیددیسموتاز، در تنش نه ناشی از کلروفیل کل، کلروفیل a، کلروفیل b و سوپراکسید دیسموتاز و در تمام سطوح تنش شوری ناشی از کلروفیل کل، کلروفیل a، کلروفیل b و سوپراکسید دیسموتاز بود. در تمام سطوح تنش اکوتیپ تبریز در محتوای کاتالاز، پرولین و مالون دی آلدئید، اکوتیپ مشهد در پارامترهای کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل و آسکوربات پراکسیداز و اکوتیپ روم نیز از نظر میزان سوپراکسیددیسموتاز نسبت به سایرین برتر بود. بر اساس کلیه صفات و در همه محیط ها اکوتیپ مشهد نسبت به سایر اکوتیپ ها بهتر و پایدارتر بود.

به­منظور مقایسه 25 ژنوتیپ گندم نان از لحاظ صفات مورفوفیزیولوژیک و بیوشیمیایی، آزمایشی در سال 96-1395 در مزرعه تحقیقاتی و آزمایشگاه های دانشگاه رازی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط دیم و آبیاری انجام شد. برای ارزیابی تنوع ژنتیکی و شناسایی ژنوتیپ های پایدار با عملکرد بالا و تحمل خشکی از GT بای پلات استفاده شد. تجزیه واریانس مرکب نشان داد تنوع بالایی بین ژنوتیپ ها برای اکثر صفات وجود داشت. بررسی همبستگی صفات در دو شرایط محیطی نشان داد که صفات مورفوفیزلوژیکی خصوصاً اجزای عملکرد بیشترین ارتباط با عملکرد را داشتند. نتایج حاصل از روش GT بای پلات نشان داد در شرایط دیم و آبیاری هر کدام به ­ترتیب 7/41 و 1/40 درصد از مجموع تغییرات را مؤلفه ­های اصلی اول و دوم توجیه می کردند. بر اساس نمودارهای تجزیه GT بای پلات ژنوتیپ­های 10، 15، 6، 13، 2، 14 و رقم پیشتاز از نظر صفات فیزیولوژیک، عملکرد و اجزای آن و صفات مربوط به ساقه و سنبله در شرایط آبیاری و ژنوتیپ­های 10، 15، 6، 18 و 17 از نظر صفات بیوشیمیایی، عملکرد و اجزای آن و صفات مربوط به ساقه و سنبله در شرایط دیم به­ عنوان ژنوتیپ­های برتر شناخته شدند. ژنوتیپ­های 2 و 6 در شرایط آبیاری و ژنوتیپ 6 در شرایط دیم کمترین اثر متقابل ژنوتیپ×صفت را داشتند. در نهایت ژنوتیپ های 10، 15 و 6 در دو شرایط محیطی برتر بودند و ژنوتیپ 6 دارای کمترین اثر متقابل در هر دو شرایط بود. بنابراین از این ژنوتیپ­ها می توان در برنامه­ های اصلاحی استفاده کرد.

با توجه به سرعت تغییرات محیطی و وسعت و گستره داده­ های حاصل از ارزیابی­ ها در فعالیت­ های به­ نژادی، ضرورت بکارگیری روش­های تجزیه سریع و مطمئن داده ­ها بیش از پیش مورد توجه است. روش ­های گرافیکی بای­ پلات با فراهم ­کردن امکان تجزیه سریع، جامع و دقیق اطلاعات، به­ همراه تفسیر راحت نتایج، کمک شایانی به پیشبرد برنامه ­های به­ نژادی می­کنند. در این تحقیق، تعداد 100 ژنوتیپ آفتابگردان دانه روغنی تحت دو شرایط آبیاری معمول و محدود در قالب طرح لاتیس ساده 10×10 طی دو سال 1392 و 1393 از نظر صفات ارتفاع بوته، تعداد برگ، طول برگ، عرض برگ، طول دمبرگ، قطر ساقه، محتوی کلروفیل، روز تا گلدهی، روز تا رسیدگی، قطر طبق، محتوای نسبی آب، درصد روغن دانه، و عملکرد ارزیابی شدند. برای شناسایی ژنوتیپ­های برتر در هر یک از شرایط آبیاری از روش تحلیل بای­پلات ژنوتیپ-صفت استفاده شد. تحت هر دو شرایط آبیاری بین صفات طول برگ، عرض برگ، قطر ساقه، قطر طبق، محتوای روغن دانه و طول دمبرگ با عملکرد دانه همبستگی بالایی مشاهده شد. از نظر جمیع صفات مورد مطالعه تحت هر دو شرایط آبیاری، ژنوتیپ شماره 8 به عنوان بهترین و ژنوتیپ­های شماره 59، 42 و 72 تحت شرایط آبیاری معمول و ژنوتیپ­های شماره 19، 59 و 17 تحت شرایط آبیاری محدود بدترین ژنوتیپ­ها بودند. به­منظور انتخاب غیر مستقیم برای عملکرد تحت شرایط آبیاری معمول، از صفت قطر ساقه و تحت شرایط آبیاری محدود از صفت قطر طبق می­توان استفاده کرد.

مقدمه: نخود یکی از مهم ترین لگوم های دانه ای است که محصول آن به عنوان یک منبع ارزان پروتئین نقش مهمی در تأمین امنیت غذایی کشورهای در حال توسعه ایفا می کند و در سال های اخیر به علت وقوع پدیده تغییرات آب و هوایی اهمیت فزاینده ای پیدا کرده است. تعیین خصوصیات ژرم پلاسم از نظر صفات مورد نظر، ایجاد جمعیت های اصلاحی را که برای دستیابی به اهداف خاص طراحی می شوند، تسهیل می کند. این پژوهش به منظور بررسی تنوع ژنتیکی ژنوتیپ های پیشرفته و ارقام نخود کابلی در شرایط کشت پاییزه، تحلیل روابط بین صفات مورفولوژیکی-زراعی و انتخاب ژنوتیپ های برتر انجام گرفت. مواد و روش ها: در این پژوهش، تنوع ژنتیکی 150 ژنوتیپ نخود کابلی شامل 12 رقم داخلی، 4 رقم خارجی و 132 لاین پیشرفته در دو سال زراعی متوالی (1399-1398 و 1400-1399) در مزرعه آزمایشی معاونت مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور (کرمانشاه) در قالب طرح آلفا لاتیس با دو تکرار از لحاظ صفات مهم زراعی شامل صفات فنولوژیک، ارتفاع بوته و عملکرد دانه و اجزا آن در شرایط کشت پاییزه مورد بررسی قرار گرفتند. یافته ها: طبق نتایج تجزیه واریانس مرکب، اختلاف معنی داری بین ژنوتیپ های مورد بررسی از لحاظ تمامی صفات مورد مطالعه به جز دوره پر شدن دانه و وزن صد دانه وجود داشت. بر اساس نتایج حاصل از تجزیه بای پلات ژنوتیپ × صفت و تحلیل همبستگی ژنتیکی بین صفات، صفت تعداد نیام در بوته در هر دو سال اجرای آزمایش همبستگی مثبت و معنی داری با عملکرد دانه داشت. طبق نتایج حاصل از تجزیه کلاستر، ارقام و ژنوتیپ های مورد بررسی در سال های اول و دوم اجرای آزمایش به ترتیب در سه و دو گروه مجزا دسته بندی شدند. به منظور انتخاب ژنوتیپ های برتـر با استفاده از شاخص MGIDI گزینش همزمان بر اساس عملکـرد دانه بالا، وزن صد دانه زیاد، ارتفاع بلند، تعداد نیام در بوته بیشتر، گلدهی زودهنگام، زود رسی و طول دوره پرشدن دانه کوتاه انجام شد. در سال اول اجرای آزمایش ژنوتیپ های 25، 143، 74، 66، 35 (آزاد)، 97، 133، 19، 4، 52، 15، 80، 36 (عادل)، 40 (سعید)، 108، 22، 86، 106، 141، 99، 98 و 21 به عنوان ژنوتیپ های برتر شناخته شدند. در سال دوم اجرای آزمایش ژنوتیپ های 35 (آزاد)، 13، 34 (نصرت)، 70، 136، 46، 99، 20، 120، 36 (عادل)، 30، 73، 51، 116، 59، 23، 19، 55، 41 (ثمین) و 11 به عنوان ژنوتیپ های برتر شناخته شدند. ارقام آزاد و عادل و لاین های 99 و 19 در هر دو سال متوالی به عنوان ژنوتیپ های برتر شناسایی شدند. نتیجه گیری: تنوع ژنتیکی قابل توجهی از لحاظ صفات مرتبط با عملکرد دانه در ژرم پلاسم مورد مطالعه وجود داشت که امکان انتخاب ژنوتیپ های برتر را فراهم می کند. طبق نتایج این پژوهش صفت تعداد نیام در بوته نقش مهمی در شکل گیری عملکرد دانه در شرایط کشت پاییزه داشت. ژنوتیپ های برتر شناسایی شده در این پژوهش را می توان به عنوان والدین تلاقی ها در برنامه های به نژادی نخود کابلی برای شرایط کشت پاییزه مناطق معتدل مورد بهره برداری قرار داد.

سابقه و هدف: کشت و توسعه زراعت کلزا به منظور تولید روغن و کنجاله دام و هم چنین به عنوان کشت دوم بعد از برداشت برنج برای جلوگیری از اتلاف بهره وری زمین از اهمیت بالایی برخوردار است، لذا انتخاب و شناسایی ارقام و لاین هایی که ضمن داشتن دوره رسیدگی کوتاه از ویژگی های زراعی مطلوب و عملکرد بالایی نیز برخوردار باشند بر اهمیت آن می افزاید. در این راستا پژوهش حاضر به منظور شناسایی لاین های برتر و سازگار از نظر صفات مختلف زراعی و فنولوژیکی در رشت انجام شد. مواد و روش ها: در پژوهش حاضر، تعداد 20 لاین کلزا به همراه دو رقم صفار و دلگان، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقاتی موسسه تحقیقات برنج رشت طی سال زراعی 99-1398 مورد بررسی قرار گرفت. صفات اندازه گیری شده شامل روز تا سبز شدن، روز تا گلدهی، روز تا خورجین دهی، روز تا رسیدگی، ارتفاع بوته، ارتفاع پایین ترین شاخه خورجین دار، تعداد شاخه فرعی، قطر ساقه، طول خورجین، تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی و شاخص برداشت بود. از رتبه بندی آروناچالام و تجزیه گرافیکی دو طرفه ژنوتیپ در صفت برای مقایسه ژنوتیپ ها و تعیین برترین ژنوتیپ ها از لحاظ کلیه صفات انجام شد. یافته ها: طبق نتایج تجزیه واریانس لاین های مختلف از لحاظ تمامی صفات اختلاف معنی داری داشتند که بیانگر تنوع لاین ها از نظر این صفات می باشد. از لحاظ دوره رسیدگی، دامنه تغییرات ژنوتیپ ها، سه روز و از 195 (در رقم صفار و لاین SRL-98-20) تا حدود 198 روز (در لاین SRL-98-15) متغیر بود. در مجموع بیشترین مقدار عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک (بترتیب 30/3773 و 3/12143 کیلوگرم در هکتار) و بیشترین تعداد خورجین در بوته (1/209 عدد) در لاین SRL-98-17 مشاهده شد و باتوجه به اینکه این لاین دوره رسیدگی کوتاهی (67/196 روز) نیز داشت می توان به عنوان برترین لاین معرفی کرد. همه لاین ها از لحاظ عملکرد و سایر صفات زراعی و مورفولوژیکی، نسبت به رقم شاهد صفار (با عملکرد 67/1621 کیلوگرم در هکتار)، جایگاه برتری کسب کردند. رقم دلگان نیز از لحاظ عملکرد (30/2903 کیلوگرم در هکتار) برتر از رقم صفار بود. نتیجه گیری: کلی بر اساس نتایج رتبه بندی آروناچالام، و نمودار دو طرفه ژنوتیپ در صفت لاین های SRL-98-17، SRL-98-14، SRL-98-9، SRL-98-1، SRL-98-15 و SRL-98-12 بترتیب بالاترین رتبه ها را به خود اختصاص دادند و توانستند از لحاظ کلیه صفات فنولوژیکی، موفولوژیکی و صفات مرتبط با عملکرد برترین جایگاه را به خود اختصاص دهند و بنابراین بر اساس نتایج پژوهش حاضر می توان این لاین ها را به عنوان لاین های سازگار در شرایط آب و هوای معتدل و مرطوب شمال ایران معرفی کرد.